Sự tích con rồng cháu tiên

Nghìn năm về trước có một người tên Lộc Tục, hiệu Kinh Dương Vương có sức mạnh phi thường và đi được cả dưới nước như trên cạn. trong một chuyến đi chơi tại Động Đình Vương chàng đã phải lòng Long Nữ con gái của Long Vương. Hai người họ kết hôn và sinh được một người con trai có sức mạnh y hệt cha. Lấy hiệu là Lạc Long Quan và nối nghiệp cha.

Lúc bấy giờ vùng đất Linh Nam còn hoang vu, không được bình yên nên Lạc Long Quan đi ngao du khắp chốn.
Tại bờ biển phía Đông Nam có một con cá rất lớn, lâu năm dài cả 50 trượng. Đuôi nó to như cánh buồn còn miệng rộng có thể nuốt được cả 10 người. Nó làm sóng làm thuyền bè đều chìm nghỉm, tất thảy mọi người đều bị ăn thịt. Người dân đặt cho nó tên Ngư tinh. Lạc Long Quân thấy thế bèn quyết tâm diệt loài thủy quái này. Chàng đóng một chiếc thuyền lớn và rèn nhiều thanh sắt đỏ lửa mang xuống thuyền. Đến chỗ Ngư tinh chàng vờ mình là người dân chài cũng ném thức ăn nhưng thay bằng thức ăn là những khối sắt nóng đỏ rực. Ngư tinh không hề nghi ngờ nuốt luôn những khối sắt đó và bị bỏng cháy họng. Thấy vậy Lạc Long Quân liền vung đao chém Ngư tinh thành 3 khúc. Đầu ngư tinh biến thành chó biển định chạy đi nhưng chàng nhanh tay dùng đá chặn lại và vứt lên một ngọn núi sau gọi là núi Cẩu Đầu Sơn. Phần thân trôi đến vùng Mạn Cẩu, gọi là Cẩu Đầu Thủy hiện nay, phần đuôi bị lột sạch da phủ lên một hoàn đảo giữ biển chính là đảo Bạch Long Vĩ.

Xong Lạc Long Quân đi tới vùng Long Biên. Tại đây đến tận tản viên được dân làng nói là có Hồ tinh. Con yêu tinh này thường biến thành dân thường đi dụ dỗ gái nhà lành về hang rồi hãm hại, người dân vô cùng lo sợ và có người phải bỏ làng đi. Chàng quyết tâm đi diệt Hồ tinh.

Vừa thấy bóng dáng ở cửa Hang chàng đã xông ngày tới, trận đánh diễn ra ba ngày ba đêm khiến yêu tinh suy yếu và muốn chạy. Nhưng chàng đuổi theo vung gươm chém đứt đầu. Chàng đi cứu người dân bị bắt và lệnh cho Thủy tộc dâng nước nhấn chìm hang. Về sau người ta gọi là đầm Xác cáo, đó là Tây Hồ ngày nay. Người dân lại yên ổn làm ăn và làm nhà ở vùng đất cao nhất gọi là làng Hồ. 

Lạc Long Quân tiếp tục đi lên núi Phong Châu. Tại đây có một cái cây rất lâu năm cao nghìn thước, sau nhiều năm cây biến thành một con yêu tinh dân chúng thường gọi là Mộc tinh rất gian xảo và độc ác. Nó biến hóa thành nhiều dạng và ở không cố định một rừng nào, chuyên đuổi bắt người dân ăn thịt. Lúc này nghe tiếng đồn Lạc Long Quân đi tìm Mộc tinh. Trận chiến kéo dài hàng trăm tháng trời mà vẫn không giết được nó. Chàng phải sử dụng nhạc cụ trống, chiêng làm nó phải kinh hãi bỏ chạy đến vùng Tây Nam, người dân gọi là Quỷ Xương Cuồng.

Xong việc Lạc Long Quân dạy dân làng cách trồng lúa, nấu cơm, dùng gỗ xây nhà, tránh thú dữ thoát khỏi nghèo đói. Người dân xây cho chàng cung điện nhưng chàng không ở và xin về thủy cung quê mẹ. Chàng nói:
– Khi có tai ương gì hãy gọi ta, ta sẽ giúp.

Khi đó, phương Nam bị quân của Đế Lai từ phương Bắc xâm lược. Đến Lai có một cô gái vô vùng xinh đẹp tên là Âu Cơ. Họ đến Lĩnh Nam là thành đắp lũy. Người dân ở đây không chịu cảnh phục dịch bèn gọi Lạc Long Quân. Chàng biến thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú có rất nhiều kẻ hầu người hạ đến gặp Đế Lai. Đến nơi chàng không gặp ai chỉ thấy có một cô gái vô cùng xinh đẹp và đó là Âu cơ.

Nàng phải lòng Lạc Long Quân và theo chàng lên núi. Đế Lai sau không thấy con gái đâu bèn cho người đi tìm khắp nơi. Lạc Long Quân cho thú dữ chặn đường chặn hết các lối ra vào. Thấy vậy binh sĩ liền kinh hãi bỏ chạy, Đế Lai phải rút quân về phương Bắc.
Sự tích con rồng cháu tiên bắt đầu khi Lạc Long quân gặp Âu Cơ và họ sống cùng nhau. Không lâu sau Âu Cơ sinh hạ một bọc trứng. Từ trăm quả trứng nở ra trăm chàng trai khôi ngô, khỏe mạnh và thông minh. Họ sống hạnh phúc bên nhau nhiều năm nhưng Lạc Long Quân nhớ thủy cung chàng từ biệt vợ và con biến thành rồng vụt bay ra biển. Sau một thời gian đằng đẵng trên núi chờ chồng nàng than:
– Bố của chúng nó ơi, sao chàng không về với vợ con?
Nghe thấy tiếng nàng chàng bèn quay trở về nhưng nàng trách:
– Tiểu thiếp vốn ở vùng núi cao vậy mà chàng bỏ đi lỡ để tiểu thiếp phải sống sầu khổ.
– Ta vốn là con rồng, nàng là tiên rất khó cùng nhau lâu dài. Nay ta mang 50 con xuống biển nàng cùng với 50 con ở trên núi trị vì. Nếu có biến cố gì xảy ra thì báo cho nhau biết. Thế là họ từ biệt. Trăm người con trai đó chính là tổ tiên của người Việt. Con trai trưởng vùng Phong châu được tôn lên làm vua nước Văn Lang hiệu là Hùng Vương và các vị vua đời sau cũng lấy hiệu này. Đó chính là nguồn gốc con rồng cháu tiên của dân tộc ta.